Le blog de 011bukowski.over-blog.fr

Krystynie

W czerwcu 2009 roku, The Washington Post opublikował artykuł o Paul'u Wassermannie, którego pokazuje zdjęcie z roku 1945. Później stanie się on wybitnym znawcą problemów informacji, książek i przekazywania wiedzy. Napisze, między innymi, dużą ksiażkę o bibliotekach i maszynie. Będzie wykładał. Także w Warszawie.

Maszyna na zdjęciu z roku 2013, to Naumann Erika. Mój Ojciec otrzymał ją chyba w roku 1946 od żołnierza wyzwolicielskiej Czerwonej Armii, który tym łupem z Berlina odwdzięczył mu się po porodzie żony. Służyła domowej administracji Bukowskich, mojej i Anki pracom magisterskim, stoi tuż za mną, na chwilę wyjęta z szafy. 

W warszawskim Centralnym Instytucie Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej, w Alei Niepodległosci, poznałem Krystynę Ostrowską, Zbigniewa Michejdę, pioniera informacji naukowej w Polsce i jego siostrę Barbarę, innych jeszcze... Z Krystyną spotykaliśmy się w Łazienkach, w Kazimierzu nad Wisła, chodziliśmy na tańce do Olimpu. Została mi krótka rozmowa w Kazimierzu, bodaj w restauracji, przy pilawie - bardzo był smaczny. Zbyszka widziałem po raz ostatni na statku Stefan Batory, w Londynie. Zmarł w Anglii. Barbarę i wnuka Zbyszka, Noego, spotykam w Warszawie.

W latach 1970, kiedy już  byłem we Francji, do Warszawy przyjechał Paul Wassermann. Krystyna została jego żoną. Mieszka, po śmierci męża, w amerykańskiej Bethesda. Pracuje w muzeum poswięconym twó rczości kobiet w Sztuce (National Museum of Women in the Arts) w Waszyngtonie.  

Nie wiem już w jaki sposob odnalazłem w internecie Krystynę Wassermann. Nawiązaliśmy kontakt. Przysłała mi pocztą piękny album o malarstwie Audrey Niffenegger ze swoim artykułem, i z miłą dedykacją.

22 września ubiegłego roku odwiedziła nas w Lille. Spędziliśmy wspaniałe popołudnie. Już nie było czasu, aby odwiedziła zawodowo ważny Palais des Arts.

Opowiadam to nie dlatego, ze Paul, mój ojciec i ja używaliśmy maszyn do pisania tej samej marki. Mnie, człowieka pisującego, uderzyło to odrazu. Ciekawe są zwłaszcza losy ludzi i rzeczy, motywy postepowań. Co skłoniło młodego krasnoarmiejca do wyboru, w zniszczonym Berlinie, takiego właśnie przedmiotu, jak to się stało, że moja Babcia szyła latami w domu w Częstochowie na maszynie Singer'a, produkowanej w latach 1930 przez ten sam koncern?

Wszystkim zdarzają się takie sploty okoliczności. Warto o nich pomyśleć. Dziękuję Ci Krystyno za wizytę u nas. I za Twoja ksiażkę.

Andrzej

Rozmowa o ankietach publicznych w siedzibie Communuaté Urbaine de Lille (ważna struktura interkomunalna). Młoda dyplomantka socjologii prosiła mnie o przekazanie doswiadczeń na temat koncertacji, czyli ankiet publicznych, które prowadziłem przez kilka lat. Odbywa ona staż w tej instytucji i przygotowuje pracę na ten temat. Uprzedziłem ja lojalnie, że już nie jestem na liscie mediatorów (nazywa się ich commissaires enquêteurs. Miałem jednak nadzieję, że zaproponują mi nową ankietę.

Nie zaproponowano. Dziewczyna przypomniała mi przecież te ciekawe i społecznie ważne sytuacje, kiedy miałem świadomość, że robię coś użytecznego spotykając ludzi, których dotyczą projekty władz i którzy mogą sie o tych projektach wobec mnie wypowiedzieć, mając świadomość, ze ich uwagi będą przekazane i wzięte pod uwagę.

Projektowana praca dyplomowa dotyczy słownicta używanego w życiu publicznym, stosunków między interesem społecznym i interesami indywidualnymi, informacji i informowania ludzi, ewentualnego wykorzystywania nowych technik w komplikującej sie sytuacji.

Przypomnienie tych spraw sprawiło mi olbrzymią satysfakcję. Przez godzinę poczułem się tak, jakbym przygotowywał ankietę, poznawał projekt, który będę przedstawiał publiczności (nie mam bronić projektu: mam być wobec niego obiektywny, podobnie jak obiektywnie mam przekazać opinie i uwagi ludzi). Na koniec powiedziałem, ze chętnie przyjąłbym nową ankietę, pod warunkiem, że nie będzie za trudna dla mojego wieku.

Po południu, w czasie partii szachów dwie inne wymiany: o problemach rodzinnych i o trudnościach zrozumienia (i akceptacji) powikłan psychicznych. Pomyslałem: jak ogromnym i niebezpiecznym nieporozumieniem ze strony polityków jest wymuszanie prawa o tzw. małżeństwie dla wszystkich. Narzucają je siłą i wbrew społeczeństwu socjaliści, sprzeciwia się, w formie niedopuszczalnej, agresywna część prawicy. Czemu służy poważny kryzys dotyczący podstaw zachodniej cywilizacji, prowokowany w sytuacji rosnących trudności materialnych coraz większej części spoleczeństwa? Jak żałośnie wygląda nowy pomysł ministra edukacji narodowej o wprowadzeniu do szkół nowego przedmiotu, moralności świeckiej? Zasady, religijne, świeckie, chrzescijańskie, żydowskie ... są ogólnie znane od kilku tysięcy lat. Nie trzeba ich na nowo odkrywać. Trzeba postarać się o ich stosowanie. Na przykład unikając wielkich afer finansowych, przedkupstwa na wysokim szczeblu, dbać o interes społeczny.

Tuwim napisał: Niech słowo zawsze słowo znaczy, a sprawiedliwość sprawiedliwość.  

Święto Narodowe Polski było okazją wieczoru w Konsulacie Generalnym R.P. w Lille, przy Bulwarze Carnot 45, wczoraj wieczorem, 2 maja  2012 roku. Pan Konsul Generalny w paru słowach wskazał na historię Konstytucji  3 maja 1792, na jej wartość dla Polski i jej znaczenie jako zwornika narodowego w historii.

Ze specyficznym humorem, zmagając sie z papierami i z kłopotem odczytując dokumenty, udekorował medalami zasługi dwóch wybitnych polskich specjalistów urodzonych we Francji, swiadków i strażników pamięci polskiej emigracji.

Nie odległe są jeszcze czasy, kiedy z Konsulatu R.P. wychodziły pochody stowarzyszeń Polonii Północnej Francji, ludzie przyjeżdzali z okolic specjalnymi autobusami, nieśli polskie sztandary, liczne zespoły polonijne ubrane były w stroje ludowe. Francuzi zdumiewali się ich entuzjazmem i przywiązaniem do Kraju. Polacy płakali. Zwłaszcza w okresach, kiedy kolejni okupanci odbierali Narodowi prawo głosu, kiedy szczęściem było mieszkać w wolnym kraju.

Miałem zaszczyt im towarzyszyć od roku 1991.

Czasy sie zmieniły. Patriotyzm, o którym wątpić nie można, znajduje inny sposób wyrazu, odpowiadający epoce, zależący od tego, co młodzi  pamiętają, czego ich nauczono.

Gospodarze wieczoru umieli nadać spotkaniu rodzinną atmosferę, także dzięki koncertowi francusko-polskiego zespołu muzyki jazzowej, z uznaniem ocenianego przez obecnych.

Pan Konsul Generalny mówił także o prawdopodobnym sprzedaniu budynku Konsulatu. Ze smutkiem i zdziwieniem usłyszałem tę informację, nie bardzo ją rozumiem, przekształcila spotkanie w wieczór pożegnalny. 

Ile kosztuje banalny obraz polskiego orła w koronie, który ze szczególną atencją zwrócili Konsulatowi kombatanci polscy na samym początku mojej misji w Lille? Czy jego wartość wyraża sie w zamierzonej tranzakcji, która nieodwolalnie odeśle do przeszłosci wszystkie ważne, historyczne chwile przeżyte od powstania Konsulatu w roku 1919, przeżyte i decydujące o losach setek tysięcy Polaków?

Czy zamiast w czasach trudnach szukać srebrników do budżetu, Pan Minister Spraw Zagranicznych nie mógł pomyśleć o dostosowaniu dużego budynku do potrzeb organizacji polonijnych i historii Polski? Wspominał mi o tej trosce Pan Konsul, oboje z moją żoną pracowaliśmy nad tym, ale wtedy, po formalnym wyjściu z komunizmu, nie było ku temu warunków.

Otóż jednak nie mógł. W maju 2010 roku nie Pan Minister wprawdzie, ale wysoki urzędnik Ministerstwa zadecydował o rzekomo koniecznym wycięciu drzewa, którego gałęzie miały dość siły, aby rozeprzeć metalową kratę przed konsulatem. Drzewo to zobaczyłem po raz pierwszy wchodząc do Konsulatu. Stało sie dla mnie SYMBOLEM wolności, źle znoszącej ograniczenia.

Może to naiwne. W dyplomacji symbole mają jednak szczególne znaczenie.

Jędrzej Bukowski

Konsul Generalny R.P. z Lille w latach 1991-1995  

  André Cruiziat est présent dans ma vie depuis le début des années 60. Il a été et il est toujours, mon guide. Comment pourrais-je oublier …

Le Soulier de Satin de Claudel, que nous sommes allés voir au théâtre de l’Odéon …

Un long périple à travers la Pologne en 1963, avec un groupe de la Vie Nouvelle, et la curiosité d’André à chaque rencontre, son émerveillement devant chaque possibilité de parler aux gens …

Son téléphone surprise du 7 novembre 1966 : le lendemain, au Club d’Intellectuels Catholiques à Varsovie André parlait aux jeunes des relations entre les pauvres et les riches de ce monde. J’ai été son interprète et je suis encore impressionné par sa voix cassée d’émotion au moment où il répondait au mot de bienvenue de Zawieyski,

Un dîner de Françoise Cruiziat, un samedi de décembre 1967 et une conversation au sujet du notre socialisme vécu, dans son bureau,

Une session de La Vie Nouvelle à Charbonnières, en 1968,

Des conversations que nous avons eues, avec mon épouse, au début des années 70, à Varsovie à propos notre situation politique. Il arrivait qu’elles se tiennent dans notre voiture, tard dans la soirée, pour voir le maximum, et pour ne pas être vus …

Sa joie : La Pologne nous offre un pape ! Quel cadeau … du 23 octobre 1978, mais dans le même texte je trouve, en PS, une remarque sur le caractère classique des anciens textes de Jean-Paul II au sujet de la morale sexuelle,

Nos premiers meubles en France : une salle à manger Henri II reçue de ses enfants, et pour laquelle, dans une lettre du 30 novembre 1978 André nous promet des chaises supplémentaires ; elle fonctionne toujours dans notre appartement,

Une réunion, le 17 février 1979, à Orvilliers-Sorel  près de Compiègne, avec Madame Mounier, José de Broucker, et Jean Chaudouet, consacrée à un projet d’un centre d’information à Rome,

La visite d’André à Grenoble le 28 juin 1980, et son passage dans notre appartement à Saint-Martin d’Hères,

Une conférence-débat avec le premier ambassadeur post communiste de Pologne à Paris, en  1992,

Son idée d’associer les gens pour vieillir intelligemment …

Le Cheval d’orgueil qu’il m’a offert en souvenir d’une réunion organisée ensemble,

Le bureau d’André, rue du Borrégo ! Dossiers, fiches et surtout des petits carnets à spirale contenant ses notes et ses carnets d’adresse, méticuleusement rangés par sa secrétaire. Soucieux de l’orthographe de noms propres, André m’a souvent demandé de lui écrire les noms polonais. Il tenait aussi de souvenir et de le faire savoir aux siens.

Nos déjeuners au restaurant chinois du quartier, dont il parle dans sa carte du 11 août 1995,

…..

Je garde dans mes archives une épaisse pile de feuilles qu’il m’adressait au fil des années en fonction de circonstances qu’il suivait avec intérêt et aux quelles il n’a jamais manquait de réagir. Quelques notes m’aident, de temps en temps, à reprendre de l’enthousiasme en relisant ses textes.

Je me souviens …

Nos conversations se sont interrompues à l’hôpital de la Salpetrière, un 12 avril 1997, le jour d’anniversaire de mon père. Après, tous se sont retrouvés à Notre Dame des Orages, et … le prodigieux fleuve de la vie, du monde et de l’Eglise continue sa course jusqu’à ce que le Royaume s’accomplisse. Alléluia ! (La Croix, le 12 octobre 1978).

*  *  *

PS Ce texte a été publié dans le livre "La Vie Nouvelle André Cruiziat dans l'histoire politique et religieuse  des années 1947-1967", des Jean Chaudouet, R. Labourie et Jean Lestevel, éd. du Signature, Paris 2010, broché, 165 pages. J'ajoute, que le titre de la revue polonaise Wiez a été malencontreusement "francisé" par Lien.